Çalıştayın açılışında konuşan Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, ATAK ve ATB olarak 1.5 yıldır online toplantılarla iklim değişikliği, sürdürülebilirlik, yeşil mutabakat konularında farkındalık yaratmaya çalıştıklarını belirtti. Bir yandan kırsaldan göç bir yandan tarım arazilerinin parçalanması devam ederken, bir yandan da tarım arazilerinin bir bölümünün kullanım dışı kaldığına dikkat çeken Çandır, “Son 10 yılda ülkemiz, tarım topraklarının binde 7’sini, Antalya ise yüzde 1.3’ünü kaybetti” dedi. Tarım topraklarının kaybına üzülürken, SİT alanları ve zeytinlik alanların farklı amaçlarla kullanılmasının önünü açan yönetmelikleri kaygıyla takip ettiklerini ifade eden Çandır, “Ekolojik denge bozulduktan sonra bunu rehabilite edebilen bir sistem yok. Ekolojik dengeyi korumak ve gelecek nesillere aktarmak hepimizin boynumuzun borcu” dedi. Çandır, çalıştayın tarım topraklarının kullanımı konusunda yol gösterici olmasını dilerken, çalıştay sonuç bildirgesinin karar vericiler ve ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşılacağını kaydetti.
PLASTİKLER SOFRAMIZA KADAR GELİYOR
Çalıştayda, toprak beslemeden işlemeye, gübre kullanımından toprak kaybına toprakla ilgili bir çok konu alanında uzman öğretim üyelerinin sunumuyla gündeme geldi.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Günay Erpul, yaklaşık 13 bin yıldır toprağın tarım amaçlı kullanıldığını belirterek, “Topraklarımızın sürdürülebilir yönetimini sağladığımızda gıda açığının olmayacağı düşünülüyor” dedi.
Türkiye Toprak Bilimi Derneği Başkanı Prof. Dr. Oğuz Can Turgay, ağır metaller, petrol yan ürünleri, plastikler, antibiyotik ve hormonlar, toksinlerle toprağın kirletildiğini belirterek, gereğinden fazla gübre ve ilaç kullanımının toprak üzerindeki olumsuz etkilerini anlattı. Günlük yaşamda kullandığımız plastiklerin gıda ürünleri aracılığıyla soframıza kadar geldiğine dikkat çeken Turgay, kirlilik izleme modelinin olması gerektiğini söyledi.
SU TÜKETİMİNE DİKKAT
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sabri Öztürk, sürdürülebilirliğin gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama kabiliyetinden ödün vermeden kendi ihtiyacımızı karşılamak olduğunu söylerken, sürdürülebilir toprak yönetiminin canlıların geleceği için önemli olduğunu vurguladı. Öztürk, “Tarımda sürdürülebilirlik için üretim deseni ayarlanmalı, az su tüketen bitkiler özendirilmeli, yeraltı su kaynakları korunmalı, minimum toprak işleme desteklenmeli, toprağa organik madde ilavesi yapılmalı, suyun toprağa girmesi sağlanmalı, doğru uygulama, doğru makine, doğru toprak nemi mutlaka sağlanmalı” dedi. Öztürk, arpa, buğday üretilen Konya ovasında çok su tüketen mısır üretilmeye başlandığını belirterek, su yönetiminin çok kötü olduğunu ifade etti.
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker Uz, sürdürülebilir toprak ve tarım için mikroorganizmaların önemini anlattı. Uz, sürdürülebilir toprak yönetimi kapsamında organik gübre ve biyolojik gübre kullanımını de içine alacak etkili bir teşvik sisteminin oluşturulması gerektiğini söyledi.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aydın Güneş, yeşil mutabakatın sürdürülebilir için önemine dikkat çekerken, mutabakatın gübre kullanımının azaltılmasını hedeflediğini anlattı.
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Bülent Torun, toprakta mikroelement eksiliğinden kaynaklı sağlık sorunlarına da dikkat çekti. Toprağımızda organik madde açığı olduğunu söyleyen Torun, “Tarımsal üretimde toprak vazgeçilmezdir. Ancak toprağı da beslememiz gerek” dedi.
BİTKİSEL ATIKLARI GÜBRE OLARAK KULLANABİLİRİZ
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sahriye Sönmez, Türkiye örtüaltı üretim alanının yüzde 30’unun Antalya’da olduğunu belirterek, gübre ve ilaç kullanımının yüksekliğine dikkat çekti. Sönmez, gübre ve ilacın fazla kullanılmasının ekonomik kayıpların yanı sıra çevre kirliliği, toprak ve su kirliliğine neden olduğunu kaydederken, bunların doğru kullanımı konusunda eğitim ve duyarlılığa ihtiyaç olduğunu söyledi. Toprağın sera bitki atıklarıyla beslenebileceğini söyleyen Sönmez, “Bizde bitki atıkları yakılarak imha ediliyor. Sera bitki atıkları kompost haline getirilerek organik gübre olarak kullanılabilir. Antalya merkezde 778 bin 112 ton bitkisel yaş atığın olduğu belirledik ve bundan 10 bin 214 ton bitki besin maddesi üretebiliriz. Biz bu kaynağı heba ediyoruz. Bu bitkisel atıklar 7 bin 159 ton kimyasal gübreye eşdeğer” diye konuştu. Sönmez, yeşil mutabakatta tarımsal üretimde kimyasal gübre kullanımının azaltılmasının öngörüldüğüne dikkat çekti.
KİŞİ BAŞI GÜNDE 1.5 KG ATIK GÜBRE OLABİLİR
Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sait Gezgin, tarım topraklarının organik madde içeriğinin her geçen yıl azaldığını belirtirken, tuzlulaşma ve çoraklaşma sorununa dikkat çekti sorunumuz var. Anız yakma, toprağı yanlış işlemenin de toprağı verimsiz hale getirdiğini anlatan Gezgin, “Yılda 15 milyon ton bitki atığı yakılıyor. Bu atıkları yakmak yerine bunları tarım alanlarında kompost ya da organik gübre kaynağı olarak kullanabiliriz” dedi. Türkiye’de kişi başı 1.5 kilogram katı atık çıktığını bunun yüzde 50’sinin organik madde olduğunu söyleyen Gezgin, “84 milyon nüfusumuzun organik karakterli 23 milyon ton atığı çıkar, bundan da 11 milyon ton kompost üretmenin mümkün olabilir. Hayvan sayımıza baktığımızda yıllık 113 milyon ton tarımda kullanılabilecek ahır gübresi üretme imkanımız var. Gübre ihtiyacımızı ithalatla karşıladığımızı gözönüne alırsak elimizdeki varlığı harekete geçirmeliyiz” diye konuştu.
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Ortaş, Toprak, ekonomi, siyaset, politika ilişkisini anlattı. Ortaş, “Toprak zenginlik aracı oldu, ticari mal oldu, şimdi kıt kaynak oldu Günümüz itibariyle iklim değişimleriyle mücadelede toprağı bizim yeniden bu sürecin içerisinde bulmamız lazım. Tarım, sanayi, teknoloji devrimi… her devrin kendine yönelik ekonomik sistemi var bunlar toprakla ilişkili” dedi.
TOPRAĞI KORUMALIYIZ
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Gülçubuk, Türkiye’de çiftçi sayısının son 15 yılda yüzde 45-50 azaldığını, tarım alanlarının ise son 20 yılda yüzde 11-13 azaldığına dikkat çekti. Gülçubuk son 30 yılda, Türkiye’de toplam 2 milyon 604 bin 517 hektar tarım arazisinin tarım dışı kullanımına izin verildiğini kaydederken, her yıl dünyada milyarlarca ton toprağın yitirildiğini belirtti. İyimser rakamlara göre 21. yüzyılda 300 milyon insanın yer değiştirmesinin beklendiğini belirten Gülçubuk, beslenmenin önemine dikkat çekti. Teknolojinin topraksız tarıma olanak sağladığını ancak toprağı üretemediğini belirten Gülçubuk, “O yüzden toprağı korumalıyız. Torağa ucuz sanayi malı olarak baktığımız zaman yanılırız. Toprak, ekonomik rantın aracı haline dönüştü, bunu tersine çevirmeliyiz. Toprağı koruyamazsak nüfusu beslemeyiz çiftçinin tüm canlıların geleceği tehlikede. Toprağa saygı yoksa, verimlilik, uygarlık, ürün, vatan yok. Zeytinlikler üzerinde ranta dayalı gidişatı ise siyasiler durdurmalı” dedi.
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haydar Şengül, toprak yönetiminin önemine dikkat çekerken, “Koruyamadığınız toprak sizin değildir” dedi.
İSRAF VURGUSU
Ziraat Yüksek Mühendisi Tanfer Dinler, insanlığın “israf” gibi büyük bir sorunu olduğunu belirterek, bu konuda kendini dizginlemesi gerektiğini söyledi. Dinler, “Zeytinleri hedef alan yönetmelik, tarım topraklarının tarım dışı kullanılması, ormanların elimizden kaybolmasına göz yumuyorsak toprağı konuşmayalım. Hırslarımızı azaltıp doğal kaynakları çoğaltarak, bunları kullanarak geleceği kurgulamalıyız” dedi.